Częstsze infekcje, alergie, zaburzenia oddechowe, choroby układu krążenia, nowotwory, demencja, insulinooporność, zaburzenia snu i nastroju, przedwczesne porody, a przede wszystkim zwiększone ryzyko przedwczesnej śmierci ze wszystkich przyczyn ? dane o następstwach nadmiernego zanieczyszczenia powietrza są alarmujące, choć nawet nie do końca jeszcze je oszacowano.

Z danych Najwyższej Izby Kontroli wynika, że w objętych kontrolą województwach, których mieszkańcy są najbardziej narażeni na nadmierne stężenie zanieczyszczeń powietrza (małopolskie, śląskie, dolnośląskie, mazowieckie i łódzkie), liczba osób oddychających smogiem przekracza 9 milionów i stanowi prawie 50 proc. populacji.

Przyczyny zanieczyszczenia powietrza w Polsce

Zanieczyszczenia powietrza pochodzą w Polsce z dwóch głównych źródeł: spalania paliw w piecach domowych i kotłowniach, dokuczliwego zwłaszcza w miesiącach chłodnych, oraz transportu drogowego, najbardziej uciążliwego w rejonach o dużym natężeniu ruchu.

Jak wynika z danych Centralnej Ewidencji Pojazdów, w ciągu ostatnich 16 lat liczba zarejestrowanych w Polsce samochodów silnikowych wzrosła z ponad 6 mln. do ponad 30 mln., a w ciągu 6 lat od 2010 do 2016 przybyło ich prawie 6 milionów! W 2016 roku najwięcej było ich w Warszawie (1,47 mln.). W Krakowie było ponad 5,55 mln., we Wrocławiu ? prawie 5,04 mln., w Łodzi ? ponad 4,45 mln. i ponad 2,56 mln. w Katowicach. Katowice i Warszawa to miasta, gdzie w średnie stężenia tlenków azotu z roku na rok rosną.

Skutki zanieczyszczenia powietrza

Zanieczyszczenie powietrza to nie tylko pyły zawieszone, które powodują nasilenie odruchu kaszlu, kichanie, trudności z oddychaniem, chroniczny bronchit, osłabienie czynności płuc, pylicę, rozedmę czy raka płuc. Największe zagrożenie dla zdrowia niosą najdrobniejsze pyły oraz substancje gazowe.

• Pyły zawieszone PM10 ? cząstki pyłu o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów (mcg), które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc. Większe cząstki zatrzymywane są w jamie nosowo-gardłowej, a mniejsze niż 5 mcg mogą wnikać głębiej.
• Pyły zawieszone PM2,5 – cząstki pyłu o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc, ale także przenikać przez ściany naczyń krwionośnych do krwi. Powstaje jako zanieczyszczenie pierwotne ale też jako wynik reakcji np. trujących gazów i lotnych związków organicznych. Odgrywają największą rolę w patologii płuc, niszcząc pęcherzyki płucne, są też wchłaniane do krwi i limfy.
• Benzo(a)piren/ B(a)P ? rakotwórczy związek chemiczny, który reprezentuje całą grupę pochodzących ze spalania, toksycznych związków nazywanych wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi (WWA). Większość jest ściśle związana z pyłem zawieszonym i w ok. 80 procentach pochodzi z emisji związanej z indywidualnym ogrzewaniem budynków. WWA działają toksycznie na drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po spożyciu skażonych nimi pokarmów (np. z roślin rosnących przy drodze czy warzyw sprzedawanych przy ulicy). Uszkadzają krwinki, materiał genetyczny, uszkadzają centralny układ nerwowy, powodują bezpłodność ? to tylko ogólne informacje o szkodliwości tych zanieczyszczeń.
• Dwutlenek azotu (NO2) ? gaz o działaniu drażniącym i trującym; w kontakcie z wodą (deszczem, mgłą, błonami śluzowymi) przekształca się kwas azotowy. NO2 podrażnia układ oddechowy, który ogranicza dotlenianie organizmu, utrudnia ochronę przed infekcjami bakteryjnymi, jest przyczyną zaburzeń oddychania i wywołuje choroby alergiczne.
• Tlenki azotu (NOX) ? grupa obejmująca również NO2 zaburza wentylację płuc i osłabia ich funkcje obronne, zmniejsza nasycenie krwi tlenem, powoduje objawy takie jak niepokój, bezsenność czy depresja.
• Dwutlenek siarki (SO2) ? gaz powodujący m.in. skurcz oskrzeli, spadek objętości wydechowej płuc, podrażnienie błon śluzowych dróg oddechowych i spojówek, przekrwienie i obrzęk dolnych odcinków dróg oddechowych, przewlekłe zapalenie oskrzeli, zaostrzenie astmy, powstawanie chronicznego bronchitu i osłabienie odporności.
• Ozon (O3) ? jest zanieczyszczeniem wtórym, powstającym z tych pierwotnych, takich jak NOX, CO czy CH4 (metan) na skutek ich utleniania pod wpływem UV. Ozon słabo rozpuszcza się w wodzie, przez co przenika głęboko do płuc. Powoduje spadek ich pojemności życiowej, niszczenie komórek nabłonka, nadczynność płuc i nasilenie ich wrażliwości na alergeny i inne szkodliwe związki. Długotrwała ekspozycja skutkuje zwłóknieniem tkanki opłucnej.
• Tlenek węgla (CO) ? tzw. czad jest 10 razy bardziej toksyczny od SO2. Najwięcej jest go w centach miast w godzinach szczytu. Do organizmu przedostaje się przez drogi oddechowe, błony śluzowe i skórę, powoduje niedotlenienie i głód tlenowy niebezpieczny dla życia osób z dusznicą bolesną czy chorobą wieńcową serca.
• Cząstki węgla (C),
• Amoniak (NH3),
• Metan (CH4),
• Arsen (As)
• Metale ciężkie: ołów, nikiel, kadm (Pb, Ni, Cd).

Na podstawie: https://stronazdrowia.pl/zanieczyszczenia-powietrza-przyczyny-i-skutki-zdrowotne-jak-zagraza-nam-smog/ar/c14-13834884